Նորություններ Subheading

Հայաստանն ունի աշխարհի ամենահավակնոտ շախմատի դպրոցական ծրագիրը: Վերջերս Հայստանը հյուրընկալեց 3-րդ շախմատային կրթական համաժողովը, որն անցկացվեց Ծաղկաձորում և որին մասնակցեց Ստեֆան Լոֆլերը:

Շախմատային կրթության հայրենիքում

Բոլոր հայ երեխաները սովորում են շախմատ դպրոցում: 2-4-րդ դասարաններում՝ շաբաթական երկու անգամ: 2011 թվականին շախմատի ներդրումը դպրոցում իսկական հեղաշրջում էր: Միջազգային լրատվականները Հայաստանը սկսեցին անվանել աշխարհի ամենախելացի ազգը: Առարկան դպրոցում օգնեց ներդնել ՀՀ Նախագահ Սերժ Սարգսյանը, ով նաև գլխավորում է Հայաստանի շածմատի ֆեդերացիան: Անցյալ տարի սակայն Սերժ Սարգսյանը լքեց պաշտոնը:

Ներ կառավարությունը կարծես թե շարունակում է սատարել շախմատը՝ վերջերս այն շուրջ 133 000 դոլար հատկացրեց Լևոն Արոնյանին՝ աշխարհի չեմպիոնի կոչման պայքարի համար: Ամեն դեպքում շախմատը դպրոցում ծրագիրը անձեռնամխելի չէ և դեռ պետք է ապացուցի իր արժեքը դպրոցումը: Այն բազում հարցեր է առաջացնում ծնողների շրջանում:

Ի տարբերություն այլ նախնական դպրոցական առարկաների շատ ծնողներ խնդիր ունեն օգնելու իրենց երեխաներին::

Հայաստանը դպրոցականների համար կազմակերպել է հեղինակավոր մրցաշար՝ դպրոցականների Օլիմպիադա: Այս տարի եզրափակիչ կայանում էր միջազգային կոնֆերանսին զուգահեռ՝ Ծաղկաձոր քաղաքում, որը հայտնի է նաև շախմատային կարևորագույն միջազգային մրցաշարերի անցկացմամբ: Մասնավորապես այստեղ է 2015 թվականին կայացել աշխարհի թիմային առաջնությունը: Կոնֆերանսի մասնակիցները այցելեցին դիտելու, թե ինչպես են խաղում Հայաստանի դպրոցականները և շատ տպավորված վերադարձան:

«Սովորաբար նման մրցաշարերում շատ տարօրինակ դիրքեր ենք տեսնում, սակայն այստեղ բոլոր ունեին նորմալ դիրքեր»- ասաց Յուդիթ Պոլգարը:

Սմբատ Լպուտսյանը, ով 17 տարի առաջ հիմնել է Հայաստանի շախմատի ակադեմիան, , որտեղ էլ դրվեցին դպրոցական շախմատի հիմքերը, նշեց, որ մի անգամ, երբ պատահականորեն այցելել է դպրոցական շախմատի դաս ունընդրելու, զարմացել է, երբ երեխաներն ավելի արագ են լուծել խնդիրները, քան ինքը՝ շախմատի միջազգային գրոսմայստերը:

Լպուտյանը նաև նշեց, որ այժմ ծրագիրն այժմ վերանայման փուլում է,  այն ավելի հեշտ և մատչելի դարձնելու ակնհայտ նպատակով: Ի վերջո ծրագրի նպատակը կրթական է և ոչ թե սպորտային: Շախմատւ դպրոցում ծրագիրը հավակնոտ է՝ բայց շատ հեռու ինքնագովասանքից: Կոնֆերանսում հայ բանախոսները ներկայացնում էին դժվարությունները:  Առաջին տարիներին դասերն անցկացնում էին շախմատիստներ, որոնք չունեին բավարար մանկավարժական գիտելիքներ: Դպրոցի այլ առարկաների ուսուցիչները, որոնք անցան վերապատրաստում՝ դարձան գերազանց շախմատի ուսուցիչներ:

Գիտաժողովի առաջին բանախոսն էր Հայաստանի կրթության նախարար Արայիկ Հարությունյանը: Արտասահմանցի բանախոսները ընդգծում էին գործնական կողմերը, մասնավորապես ինչպես հավաստիացնել ուսուցիչներին և քաղաքական գործիչներին շախմատի առավելությունների մասին, ինչպես այն կարելի է ներառել առարկաների ցանկում, ինչպես այն կարող է օգտակար լինել հատուկ կարիքներ ունեցող երեխաների շրջանում: Իսլանդիան, Ղազախստանը և Բելառուսը գործուղել էին իրենց ներկայացուցիչներին սովորելու, ինչպես կարելի է ծրագիրը կիրառել իրենց մոտ:

Մասնակիցներից Եվգենի Վլադիմիրովը և Ալեքսանդև Օնիշչուկը գործարկել են շախմատի ծրագրեր համալսարանական մակարդակում՝ համապատասխանաբար Ալմաթիում և Տեծասում: Այս երկու գրոսմայստերներն էլ ՖԻԴԵ-ի կրթական հանձնաժողովի կազմում են: Հանձնաժողովը գլխավորում է Սմբատ Լպուտյանը: Լպուտյանը հանձնաժողովը գլխավորել է  և հանձ առել բարձրացնելու շախմատային կրթության մակարդակը ամբողջ աշխարհում: Միակ կապը նախկին հանձնաժողովի կազմի հետ Քեվին Օքոնելն է, ով այժմ հանջնաժողովի քարտուղարն է:

Գիտաժողովի 70 մասնակիցների թվում էին Յուդիթ Պոլգարը, ով զբաղեցնում է ՖԻԴԵ-ի պատվավոր փոխնախագահի պաշտոնը, ով իր գործունեությունը ծավալում է շախմատը դպրոցում ծրագրի շրջանակում է քաջածանոթ է ծրագրին: Պոլգարը 2012 թվականից Հունգարիայում իրականացնում է իր ծրագիրը և ՖԻԴԵ-ի փոխնախագահ Նայջել Շորտը, ով նշեց որ եկել է այստեղ սովորելու, որովհետև նոր պաշտոնում ինքը հանդիպել է 5 կրթության նախարարների հետ և մեծ է ցանկությունը նրանց ներկայացնելու շախմատը դպրոցում ծրագիրը:

Հիանալի կազմակերպված և շատ արդյունավետ կայացած գիտաժողովի վեջի քննարկման ընթացքում Ալեքսանդր Օնիշչուկը մի հետաքրքրիր զուգադիպություն նկատեց. 1996 թվականին Երևանում կայացած շախմատի համաշխարհային Օլիմպիադայի վերջին տուրում գիտաժողովին մասնակցող 4 գրոսմայստերները մեդալների համար պայքարում մրցում էին միմյանց դեմ: Նայջել Շորթը հաղթեց Յուդիթ Պոլգարին, սակայն Անգլիայի հավաքականը գրավեց 4-րդ հորիզոնականը, իսկ Օնիշչուկը ոչ-ոքի խաղաց Լպուտյանի հետ, որի շնորհիվ Որկրաինայի հավաքականը նվաճեց արծաթե մեդալներ, իսկ Հայաստանի հավաքականը եզրափակեց լավագույն հնգյակը: